"Ga naast kinderen en ouders staan, niet erboven"
Na ruim 25 jaar in de jeugdhulp te hebben gewerkt in verschillende functies, besloot Mireille Molenaar eind 2020 dat ze een andere kant op wilde. Ze wilde wél in de jeugdhulp blijven, maar de focus leggen op het versterken van jeugdhulpprofessionals. Niet alleen vanuit haar onderneming ‘Werk vanuit je hart’, maar ook als projectlid binnen het programma Jeugdhulp. Alles in het werk. Een belangrijke missie, want: "Als je als professional laat zien dat je vertrouwen hebt in jezelf en in de ander, dan geeft dat veel vertrouwen aan de kinderen en ouders."

Wat versta jij onder het thema Versterk jezelf voor jeugdhulpprofessionals?
"In het kort: dat professionals veel meer mogelijkheden hebben om hun werk in te vullen op de manier die zij fijn vinden. Het thema Versterk jezelf geeft inspiratie en inzichten hoe je daar stappen in kan zetten. Hoe je steeds meer uit jezelf kan halen wat er eigenlijk al zit, maar waar je je niet bewust van bent."
Waarom vind je dit thema zo belangrijk in het kader van werken in jeugdhulp?
"We willen als professionals heel graag dat kinderen en ouders versterkt worden, het beste uit zichzelf halen. Maar dat lukt alleen als je dat goed kan voorleven. Als je als professional laat zien dat je vertrouwen hebt in jezelf en in de ander, dan geeft dat veel vertrouwen aan de kinderen en ouders. Ga naast kinderen en ouders staan, niet erboven. En durf als professional grenzen te stellen, dat is goed om te zien voor hen. Daarmee geef je namelijk meteen het goede voorbeeld. Overigens geldt dit thema niet alleen voor uitvoerende jeugdhulpprofessionals; ook voor ondersteunend personeel als baliemedewerkers is deze bewustwording belangrijk. Zij staan net zo goed in contact met kinderen en gezinnen."
Hoe kunnen professionals dat het beste doen, zichzelf versterken?
"Ik denk dat het heel belangrijk is om grenzen te kunnen aangeven en vaker ‘nee’ te zeggen. En ontdekken waar je energie van krijgt en blij van wordt. Als je die balans vindt, draagt je pas echt effectief bij aan betere hulp."
Hoe doe je dat zelf, in balans blijven?
"Ik probeer me er bijvoorbeeld altijd bewust van te zijn dat ik meer ben dan wat er zich in m’n hoofd afspeelt. Zo doe ik veel oefeningen om uit m’n hoofd en in m’n lijf te komen. Net als heel veel andere jeugdprofessionals was ik altijd meer bezig met het belang van de kinderen en ouders dan die van mezelf. Ik zat ’s avonds op de bank, doodmoe van alle ruis. Dan is het een kwestie van omdenken: ik doe er wél toe. En niet denken: als ik ‘nee’ zeg, dan doe ik een ander tekort. Dat was bij mij wel een proces hoor! Dat doe je niet van de een op de andere dag."
Professionals zorgen veel voor de ander, maar niet voor zichzelf
Je hebt een scriptie geschreven over het zelfvertrouwen van jeugdhulpprofessionals, waarom deze keuze?
"Ik kwam op dit onderwerp tijdens mijn opleiding tot therapeut. Zelf ben ik als jeugdhulpprofessional ook heel onzeker geweest en liep ik vast in wat ik van mezelf verwachtte. Ik ging tot het gaatje totdat het niet meer ging. Door mijn eigen ontwikkeling in de opleiding ontdekte ik waar die drive bij mij vandaan komt: onzekerheid. En ik wist dat ik niet de enige was bij wie het zo werkt. Daarom leek het me een mooi en belangrijk onderwerp om onderzoek naar te doen."
Wat kwam uit je onderzoek naar boven?
"Wat veel naar voren kwam is dat professionals graag willen voldoen aan de verwachtingen van anderen, wat vaak voortkomt uit hun eigen jeugd. Ook schamen ze zich vaak als ze tijd voor zichzelf nemen, moeten ze dat van zichzelf altijd verantwoorden. Ze zorgen veel voor de ander, maar niet voor zichzelf. Ik weet niet hoe het in andere branches is, maar ik kan me zo voorstellen dat dit breder leeft in de zorg."
Aan welke praktische knoppen kunnen professionals draaien om meer vertrouwen in hun eigen kunnen te krijgen?
"Het begint volgens mij bij bewustwording van jezelf en daar zijn veel manieren voor. Er is bijvoorbeeld veel winst te behalen als mensen meer aandacht geven aan hun eigen ademhaling. Ben je gespannen of onzeker? Let dan op je adem, want daar kan je altijd rust, steun en vertrouwen halen. Dat kan je leren tijdens yoga en meditatie, maar ook bij coaching en therapie. Ik vind de kracht van ademhaling zelfs zo interessant dat ik de opleiding tot ademcoach ga volgen.
Een andere knop is vertragen. Bedenk wat je vandaag nog uit je agenda kan halen. Moet écht alles of kan je bepaalde afspraken eigenlijk makkelijk afzeggen of korter maken? Als dat niet kan, neem dan voor elke afspraak twee minuten de tijd om bij jezelf in te checken: hoe zit ik er eigenlijk bij? Voel ik rust? Ben ik gespannen? Ik ben echt van mening dat als je alleen maar afspraken achter elkaar hebt, zonder pauze, dat een averechtse werking heeft. De laatste tien minuten van je afspraak ben je alweer bezig met de volgende, dus dat is sowieso verloren tijd. Die kan je beter benutten door even stil te staan en te herstellen. Dat zorgt voor een betere focus."
Terug naar de menselijke maat, in ieder geval zoveel mogelijk
Welke rol hebben leidinggevenden als het gaat over het versterken van hun medewerkers?
"Ik vind dat leidinggevenden in het algemeen hun medewerkers beter zouden moeten beschermen. Dan kunnen ze doen door beter te begrijpen waar professionals doorheen gaan. Dus ga het gesprek aan en luister ook echt. Niet alleen in een beleidsstuk zetten ‘medewerkers: zorg goed voor jezelf’, want dat gebeurt vervolgens niet vanwege diepgewortelde patronen. En ook hier geldt: als leidinggevenden niet het goede voorbeeld geven als het gaat over grenzen stellen, dan kan je ook niet van je medewerkers verwachten dat zij dat wél doen."
Welke grenzen stel jij nu meer dan voorheen?
"In de eerste fase van m’n carrière stond ik op een groep van kinderen die uit huis geplaatst waren. Een supermooie maar ook zware periode, waarin er veel ruimte was voor contact tussen kinderen en begeleider. Hoe langer ik in jeugdhulp werkte, hoe strikter de regels werden. Er ontstond naar mijn mening teveel afstand, wat de hulpverlening niet ten goede kwam. Als ik nu nog in de jeugdhulp zou werken zou ik meer ruimte opeisen om m’n werk te doen op een manier waar ik als hulpverlener en mens meer achter sta. Terug naar de menselijke maat, in ieder geval zoveel mogelijk.
Ik heb nog steeds contact met sommige kinderen waar ik voogd van ben geweest. Soms zoeken we elkaar op en dat vind ik heel waardevol, maar ik zorg er tegelijkertijd voor dat ik wel bij mezelf blijf en m’n grenzen goed bewaak. Ik stel mezelf inmiddels de vraag ‘zorg ik ook nog goed voor mezelf?’ voordat ik voor een ander wil zorgen."
Meer weten over project ‘Aantrekkelijke organisatie van de toekomst’?
Vanuit het programma ‘Jeugdhulp. Alles in het werk’ begeleiden we jeugdhulporganisaties in hun ontwikkeling naar een aantrekkelijke organisatie. Dat kan soms een beter inwerkprogramma zijn, of een programma op het gebied van werkplezier. De organisaties die wij begeleiden volgen we op de voet en de resultaten delen we met de hele branche, zodat iedereen ervan kan leren.
Meer weten? Bekijk de projectpagina