‘Mijn stokpaardje: zichtbaarheid, kwetsbaarheid en voorbeeldgedrag’

Jeugdhulp Friesland heeft te maken met financiële problemen. Daarnaast kwam de organisatie de afgelopen jaren regelmatig negatief in het nieuws, waardoor het vertrouwen erg laag is. Hoe zorg je als bestuurder voor herstel?

‘Ten eerste heb je er gewoon voor te zorgen dat de organisatie financieel weer gezond wordt. We hebben nog een lange weg te gaan, omdat de marges in het type jeugdzorg dat wij bieden flinterdun zijn. Het is dus niet mogelijk om onze spaarpot binnen een paar jaar weer op niveau te hebben. Wat wel kan, is ervoor zorgen dat er niet meer geld uitgaat dan dat er binnenkomt. Dat is geen hogere wiskunde. Maar het gaat er ook om of mensen bereid zijn zich te verbinden aan de koers die je uitzet, zich volledig te geven, ondanks het risico dat het misschien niet lukt. Mijn manier om daar richting aan te geven is door zichtbaar te zijn, door voor te leven wat je van anderen wilt en je kwetsbaar op te stellen.’ 

Hoe stel je je kwetsbaar op?

‘Door uit te spreken dat dit de koers is die ik insla, terwijl ik me realiseer dat niet iedereen daar meteen enthousiast over zal zijn. Ik toon daar begrip voor, maar verwacht ook dat medewerkers op een bepaald moment voor zichzelf antwoord geven op de vraag of ze nog in onze organisatie geloven. Zo niet, dan gun ik je een plek waar je dat wel kunt terugvinden. Door dat te bespreken, ontstaat er reflectie bij de persoon tegenover je. Dat is essentieel om met elkaar weer een stabiel en toekomstbestendig te worden. Waar mensen samen durven geloven dat ze weer de goede kant op gaan, zijn ze bereid om alles te geven. Dan slaag je als leider, in mijn optiek.’

Hoe weet je dat deze manier van leidinggeven werkt?

‘Dat heb ik ervaren. Ik heb niet een boek gelezen en gedacht: oh, zo moet ik het doen. De belangrijkste ervaring die ik hierin heb opgedaan, was in mijn tijd bij zorginstelling ‘s Heeren Loo. Ik was de vijfde directeur in zes jaar tijd. Ik zei meteen dat ik het volkomen zou begrijpen als ze twijfels hadden bij mij, want waarom zou het bij de vijfde wel lukken? Ik zei erbij dat ik alles zal doen om die weg te nemen, maar dat ik dat ook van hen verwacht. Deze manier van leidinggeven is wie ik ben, ik heb het altijd al zo gedaan. Bij ‘s Heeren Loo heb ik het voor het eerst bewust ervaren dat het ook werkt. Sindsdien zet ik het bewust in.’

Hoe voer je het gesprek wanneer iemand niet aan de verwachtingen voldoet?

‘Het is best hard wanneer je tegen iemand zegt: jij bent niet degene met wie ik de organisatie weer op kan bouwen. Maar vaak zeg je dat tegen iemand die zelf al tot de conclusie is gekomen dat hij of zij niet de juiste persoon is op die plek. Dat betekent niet dat je morgen op straat staat. Je werkt keihard, doet nog steeds je best, maar bent ergens de verbinding en het gevoel met deze organisatie kwijtgeraakt. Ik gun je oprecht een plek waar je dat weer kunt vinden. Daar gaan we je bij helpen.’

Hoe houd je de vinger aan de pols?

‘Ik ben begonnen met verantwoordingsoverleggen. Iedereen vond dat heel streng klinken. Een van de managers zei dat ik de eerste was aan wie hij zich moest verantwoorden. Dat is toch gek? Het is een vorm van verwaarlozing. Want als je je niet hoeft te verantwoorden, ben ik dan wel geïnteresseerd in wat je doet? Het is misschien wel even lekker zonder een baas die in je nek hijgt, maar uiteindelijk is dat een baas die jou niet ziet. Ik vind verantwoording afleggen een manier om medewerkers te zien en te waarderen. Als het niet goed gaat, dan bespreken we dat, dat hoort erbij. En ja, daar zit uiteindelijk een grens aan. Dan heb je een ander gesprek. Je moet wel durven confronteren.’ 

Je bent je carrière begonnen als groepsleider bij Jeugdhulp Friesland. Helpt je dat nu als bestuurder?

‘Dat denk ik wel. Zo werkt het toch in de wereld: als je met je voeten in de klei hebt gestaan, dan sta je gewoon één nul voor. Dat vind ik eerlijk gezegd niet altijd terecht. Je kwaliteit als bestuurder wordt niet alleen bepaald door of je in de praktijk ervaring hebt opgedaan. Maar het helpt wel. Er werken mensen met wie ik daadwerkelijk op de groep heb gewerkt. Dan helpt het ook dat die tijd goed was. Anders helpt het natuurlijk niet!’

Hoe hoop je dat medewerkers je zien?

‘Ik hoop dat mensen me benaderbaar vinden. Ik durf wel te zeggen dat dat zo is. Ik hoop ook dat mensen trots op mij kunnen zijn, dus dat ze voelen dat ik de juiste man ben op deze plek. Dat is zo helpend om met elkaar de juiste dingen te kunnen doen. Maar ik hoop ook dat ze me zien als iemand die visie heeft op de kant die Jeugdhulp Friesland en de jeugdzorg in het algemeen uit moet.’

Hoe zorg je ervoor dat medewerkers zich betrokken voelen bij de organisatie?

‘We willen als organisatie ten eerste weer financieel gezond worden; niks is zo frustrerend als dat het nooit genoeg is. Maar daarnaast willen mensen zich ook verbonden voelen, met een stip op de horizon, een visie op hoe wij kijken naar ontwikkeling van kinderen en van onszelf. Daarvoor gebruiken we een methode die Jeugdhulp Friesland samen met het Regiecentrum Bescherming en Veiligheid vijf jaar geleden heeft ontwikkeld om onze zorgverlening en organisatie te verbeteren, getiteld VAKHART, wat staat voor Vaardigheden, Attitude, Kennis voor Hulpverleners Afgeleid van Relationele en Traumaresponsiviteit. Het leert hulpverleners om kinderen en gezinnen met trauma te begrijpen en veilig te begeleiden, met nadruk op het opbouwen van vertrouwen en sterke relaties. Dat verbindt ons en geeft ons gemeenschappelijke taal.’

Hoe weet je of je op de goede weg bent?

'Dat merkte ik onlangs nog. Tijdens de jaarlijkse week van de vitaliteit hebben we provocatieve coaches uitgenodigd voor een ‘mentale knipbeurt’. Die waren in het verleden al eerder bij ons geweest, dus ze kenden onze medewerkers nog. Aan het eind van de dag kwamen ze even bij mij op kantoor langs. Ze vertelden me dat mensen het gevoel hebben dat hun werk er weer toe doet. Ze vroegen me hoe dat kon. Dan kom ik terug op mijn stokpaardje: zichtbaarheid, kwetsbaarheid en voorbeeldgedrag.’

Wat leer je van je medewerkers? 

‘Zoveel. Onlangs kwam er nog een MT-lid naar me toe, die zei: Dytmer, je nodigt ons uit tegenspraak te geven, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat je toch je eigen ding doet. Ik vond het heel fijn om dat te horen, omdat het me de kans gaf om uit te leggen waarom ik dat besluit had genomen. Het feit dat ik tegenspraak organiseer, betekent niet dat ik altijd moet doen wat anderen zeggen. Maar ik moet er wel voor zorgen dat mensen zich serieus genomen voelen. Dus als je afwijkt, motiveer het even. Dat had ik in dat geval te weinig gedaan. Hij had gelijk.’

Waar ben je tot nu toe het meest trots op in je rol als bestuurder bij Jeugdhulp Friesland?

‘Ik ben oprecht trots dat we in 2026 zeer waarschijnlijk weer een positieve begroting opleveren zonder incidentele baten. Dat is een heel ‘blauw’ resultaat. Maar het vraagt een brede mix aan kwaliteiten - groen, geel, noem maar op - om dat voor elkaar te krijgen. Mensen waren er altijd wel van overtuigd dat ze het goede doen voor de jongeren. Maar dit geeft ook de overtuiging dat ze het goede doen voor de organisatie, zodat ze kunnen blijven doen wat ze doen.’