Tafelgesprek: zij-instromers in de praktijk

Zij-instromers kiezen bewust voor jeugdzorg

Gespreksleider Mari Carmen Oudendijk informeert bij de start van het gesprek bij de twee zij-instromers aan tafel waarom zij wilden overstappen naar een baan in jeugdzorg. Zij geven allebei aan dat dit een hele bewuste keuze was, vanuit de wens om iets te kunnen betekenen voor ouders en kinderen in onze samenleving. Voor deze overstap oriënteerden ze zich eerst goed op de mogelijkheden. Bijvoorbeeld door navraag te doen bij het SKJ en te spreken met mensen die al in jeugdzorg werken. Tegelijkertijd voelde het ook als een grote stap. Hadden ze in hun vorige baan veel kennis en verantwoordelijkheden, nu moesten ze als het ware weer op nul beginnen en alles leren. Dat was best even wennen en kostte het nodige geduld. 

Volgens Kees haal je met een zij-instromer iemand in huis die heel erg gemotiveerd is, want anders solliciteer je niet naar een baan in een andere sector. De eerste periode bestaat uit heel veel kennismaken en ontdekken, maar daarna ga je al snel de inhoud in. De inwerkcoach vindt de interactie met zij-instromers interessant, omdat ze soms vragen stellen over zaken waarover je zelf niet meer nadenkt. Wikje herkent dit. Zij-instromers kijken vaak met een andere blik en dat kan een aanvulling zijn. Leontine beaamt dat zij-instromers veel meenemen, maar dat het ze ook tijd kost om het nieuwe vakgebied te leren kennen. Hoe positioneer je je in het werk tussen de ouders, de pleegouders, het kind en alle andere betrokkenen? 

Inwerken en begeleiden van zij-instromers

Zowel Regiecentrum Bescherming en Veiligheid als Levvel hechten er veel waarde aan om hun zij-instromers goed in te werken en te begeleiden. De zij-instromer bij Regiecentrum Bescherming en Veiligheid kwam onder de hoede van Kees en maakte direct deel uit van een team. Ze doorliep een inwerkprogramma van tien maanden, volgde basistrainingen en deed mee met casuïstiekbesprekingen. De zij-instromer van Levvel werkt onder de vleugels van Leontine, vooralsnog ondersteunend. Zodra ze haar SKJ-registratie heeft behaald, gaat ze zelf steeds meer aan de slag. 

Beide organisaties leggen in de eerste periode de nadruk op het leren kennen van de werkomgeving, de werkzaamheden, de processen en het speelveld in jeugdzorg. Dat betekent voor de zij-instromers vooral veel meelopen en meekijken, zónder zelf te handelen. Iets wat ze allebei soms best lastig vinden, zeker als je een 'doener' bent. Tegelijkertijd is het prettig om nog geen caseload te hebben, maar eerst te mogen ontwikkelen en leren. Gesprekken met hun begeleiders over wat ze zien en horen, ervaren ze als waardevol. 

Het goed begeleiden van zij-instromers kost de nodige tijd. Kees geeft aan dat het soms vooral praktisch een puzzel is. Je bent vaak samen op pad, want een zij-instromer kan en mag niet alleen naar een zitting. Leontine erkent dat de begeleiding tijd vraagt, maar ziet dit als een investering in een nieuwe collega die later volledig kan meedraaien in het team. Voor nu stemt ze goed met de zij-instromer af wat ze wel en niet kan doen. En bespreken ze veel met elkaar. Dat is belangrijk: kleine fouten kunnen in een zaak veel teweegbrengen. Ook Simon onderstreept het belang van communicatie. Waar het volgens hem in essentie om draait, is dat je in de uitvoering de dialoog met elkaar voert. Aan de voorkant en tijdens het proces. Gaat er iets niet helemaal goed, dan kun je daar samen meteen op inspelen. 

Ook investeren in niet-geregistreerde professionals

Het gesprek komt op al dan niet geregistreerd zijn. Simon merkt bij organisaties vaak de neiging om te kiezen voor de 'veilige optie' van de SKJ-geregistreerde professional. Toch pleit hij ervoor te kijken welke kennis niet-geregistreerde zij-instromers meebrengen en hoe je hier als organisatie op kunt aansluiten. Dayenne ziet dat best veel organisaties al eens zij-instromers in huis hadden, maar dat dit niet altijd even succesvol verliep. We vragen nogal wat van zij-instromers en dat goed begeleiden vraagt ook iets van werkgevers. Hoe zorg je er nu voor dat je precies het juiste blijft doen om van het traject een succes te maken?

Volgens Wikje biedt het mogelijkheden als een zij-instromer bijvoorbeeld al een BIG-registratie heeft. Leontine sluit zich hierbij aan. Het helpt als een zij-instromer een achtergrond heeft die gerelateerd is aan het werk. Want je bent ook op zoek naar iemand in het team die werkdruk kan verlichten. Dayenne adviseert organisaties vaak het zichzelf niet te moeilijk te maken. Het is prima om te beginnen met wat dichtbij ligt, zoals BIG-geregistreerden of mensen die in een aanpalende sfeer al kennis en ervaring hebben. Simon wijst erop dat het maatwerk is, iedereen heeft een andere achtergrond. Tegelijkertijd zijn er zaken die je als werkgever uniform kunt organiseren, zodat je teams faciliteert en ontlast. 

Tips om met zij-instromers aan de slag te gaan in jouw organisatie

Voor jeugdzorgorganisaties en hun teams kan het spannend zijn om zij-instromers toe te laten. Welke tips hebben de deelnemers aan het tafelgesprek voor werkgevers?

1. Ga ervaren hoe het is om met zij-instromers in zee te gaan. Begin klein en verwacht niet meteen te veel. 
2. Zoek eventueel eerst naar zij-instromers in aanpalende sectoren met bijvoorbeeld een BIG-registratie. 
3. Ga vooraf in gesprek met teams over zij-instromers en leg uit welke toegevoegde waarde zij hebben. 
4. Ga na welk team 'klaar' is om een zij-instromer te verwelkomen. Kijk goed of iemand in dit team past. 
5. Zorg dat alle teamleden de zij-instromer direct leren kennen. Wat kunnen ze van elkaar verwachten?
6. Geef bij SKJ-geregistreerde professionals aan wat het voor hen betekent om een niet-geregistreerde zij-instromer onder hun vleugels te nemen. 
7. Schakel met het Deskundigenteam van AlleKansenBenut! met vragen of als je behoefte hebt aan advies.

Door met zij-instromers na afloop van de pilots

Lessen in de praktijk ophalen en delen met elkaar. Dat waren belangrijke lessen van de pilots met zij-instromers. Hierbij gingen Levvel en Regiecentrum Bescherming en Veiligheid met hun eigen vraagstukken aan de slag. De pilots stoppen weliswaar, maar het programma AlleKansenBenut! gaat nog even door. Volgens Dayenne ligt de focus de komende tijd op het begeleiden van gecertificeerde instellingen, waarvoor een regeling komt. Het Deskundigenteam blijft beschikbaar voor de hele branche, bijvoorbeeld bij vragen.

De deelnemende organisaties kijken met een goed gevoel terug op de pilots, de ondersteuning vanuit het programma AlleKansenBenut! en het onderling uitwisselen van ervaringen. Kees stipt nog aan dat het belangrijk is ervoor te zorgen dat mensen die via de zijdeur binnenkomen er niet via de voordeur weer uitgaan. Als dat lukt, is het traject met zij-instromers wat hem betreft heel kansrijk.