In gesprek over verzuim en uitstroom met gecertificeerde instellingen in jeugdzorg

Complexiteit, morele belasting en verwachtingen van het werk

Werkdruk kan een grote rol spelen bij (werkgerelateerd) verzuim. Het gaat dan niet alleen om de hoeveelheid werk, maar ook om de complexiteit ervan. Zo kan één bepaalde casus ‘onder je huid gaan zitten’ en moreel heel belastend zijn. Jeugdzorgmedewerkers moeten daarnaast vaak ingewikkelde keuzes maken, in lastige situaties. Dat geeft soms een machteloos gevoel. De omgeving begrijpt deze complexiteit niet altijd. En negatieve berichtgeving in de media of social media hierover kunnen extra morele belasting geven, wat kan leiden tot morele stress en in het ergste geval tot morele verwonding. De aanpak van morele belasting kan helpen om verzuim en uitstroom te verminderen. 

De uitstroom is hoog bij starters in de gecertificeerde instellingen. De verwachtingen van beginnende medewerkers sluiten soms niet aan bij wat ze in de praktijk doen. Denk bijvoorbeeld aan veel (uitzoek)werk ‘achter het bureau’ hebben, in plaats van veel gesprekken ‘op de bank’ bij gezinnen. Daarnaast wordt het werk als zwaar gezien, onder meer door de morele belasting en de complexiteit van de problematiek. Ook dit is een reden voor vertrek, zowel bij beginnende als de meer ervaren medewerkers. De krapte op de arbeidsmarkt biedt bovendien ruimte om een overstap te maken naar een wat 'lichtere' baan in jeugdzorg, maar ook daarbuiten. 

Hoe je verzuim en uitstroom kunt aanpakken in jouw organisatie

In de gesprekken vroegen we de drie geïnterviewde gecertificeerde instellingen wat zij doen om verzuim en uitstroom te verminderen. Welke initiatieven ontwikkelen zij? We delen enkele voorbeelden ter inspiratie. 

• Jeugdbescherming Regio Amsterdam is benieuwd wat er leeft onder medewerkers en startte een groot onderzoek naar werkbeleving en vitaliteit, om op basis van de uitkomsten en aanbevelingen verder aan de slag te gaan. Daarnaast zet de organisatie preventief een trajectbegeleider in voor gezinsmanagers in opleiding, bij wie zij altijd terechtkunnen om te praten. Verder nemen teamondersteuners bepaalde taken over, zoals de administratie. Zo worden jeugdzorgmedewerkers ontlast. 

• Partners voor Jeugd zet in op werkplezier en goed draaiende teams. De organisatie deed mee aan een proeftuin rond kwaliteit en arbeid van het programma 'Jeugdhulp. Alles in het werk' en besefte eens te meer hoe waardevol de tijd en het gesprek met elkaar zijn. Er kwam inzicht in wat er nodig is. Vijf teams maken nu een vergelijkbare 'reis' om tot oplossingen te komen. De insteek is dat de teams zelf en samen ontdekken wat voor hún team belangrijk is voor de kwaliteit van werk. 

• Bureau Jeugdzorg Limburg kiest voor preventie en werkplezier, met focus op ‘fit for the job’ en het voeren van het ‘goede gesprek’. Dit gebeurt op basis van vier dimensies: werk, privé, motivatie en medisch. Hierna volgen passende interventies, waarbij medewerkers laagdrempelig gebruik kunnen maken van de zogeheten ‘Preventieboog vitaliteit & veerkracht’. Daarnaast hecht de organisatie waarde aan het benoemen van zaken, bijvoorbeeld als medewerkers hoge werkdruk ervaren. Dat gebeurt niet alleen tijdens formele momenten, maar juist ook in de dagelijkse praktijk. Door er met elkaar over te praten, kun je samen zoeken naar oplossingen, deze ook uitvoeren en daar - als het nodig is - beleid op aanpassen.  

Uit de gesprekken blijkt dat het belangrijk is om uitdagingen op álle lagen aan te pakken. Dus op het niveau van de medewerker, het team, de organisatie en de maatschappij. Ook kwam naar voren dat preventie cruciaal blijft: vroeg signaleren én bespreken is beter dan achteraf actie ondernemen. Tot slot ben je nooit klaar als het gaat om de aanpak van verzuim en uitstroom. Het is een voortdurend proces van het probleem erkennen, beleid maken en toepassen, in gesprek blijven en evalueren, aanpakken aanpassen, et cetera.