"Ik word dankzij de kaarten nog maar heel zelden agressief"

Op zijn zestiende besloot Ryan dat hij niet meer thuis wilde wonen. "Het ging niet zo goed tussen mij en mijn moeder. Ik was eigenwijs en ben naar een woongroep bij Lijn 5 gegaan. Achteraf had ik daar heel veel spijt van, maar het heeft me ook goede dingen gebracht. Ik kreeg kamertraining en moest echt leren om dingen zelf te doen, zoals koken, wassen en je huis opruimen. Mijn moeder was altijd aan het werk, die had geen tijd om me dat te leren."

Van kwaad tot erger

Het eerste jaar beleefde Ryan een moeilijke periode bij Lijn 5. "Ik heb ADHD en autisme en daar hielden ze niet altijd goed rekening mee. Als er dan zomaar iets werd veranderd, kon ik heel boos worden. Ook was ik heel druk en kon ik mijn energie nergens kwijt. Dan zeiden ze ‘doe eens rustig’, maar dat maakte me alleen maar bozer. Soms werd ik zo boos dat ik met spullen ging gooien of de groepsleiding aanviel, dat ging van kwaad tot erger. Toen hebben we een gesprek gehad, waarin ze zeiden ‘dit moet veranderen, anders moet je hier ook weg’."

Die benodigde gedragsverandering volgde op het moment dat een begeleider van Lijn 5 een rode, groene en oranje kaart introduceerde voor Ryan. Met deze kaarten kan hij heel eenvoudig aan zijn omgeving duidelijk maken of hij contact wil of juist met rust wil worden gelaten. "Bij de groene kaart is er niks aan de hand, ben je vrolijk en kunnen ze je aanspreken op dingen, bij de oranje kaart heb je liever dat ze je met rust laten en je je ding laten doen, bij de rode kaart zeg je ‘ik wil jullie niet zien, niet horen en niet spreken’."

Enorm geholpen

"Na een week was iedereen bij Lijn 5 eraan gewend en ging het vanzelf, daarna is het alleen maar beter gegaan", vertelt Ryan. "De kaarten hingen op mijn kamerdeur en als de groepsleiding zijn ronde liep, konden ze als er een groene kaart op mijn deur zat gewoon aankloppen. Bij de oranje kaart klopten ze wel aan en vroegen ze of ik wilde praten, bij de rode kaart liepen ze mijn kamer voorbij en vroegen ze niks, en was het voor mij ook goed."

Inmiddels woont Ryan samen, de kaarten gebruikt hij nog steeds. "Ik kan niet altijd uitleggen hoe ik me voel of vertellen dat het niet gaat, daarom heb ik thuis ook de kaarten opgeplakt." Ryan merkt dat het systeem met de kaarten hem enorm heeft geholpen. "Vroeger stond de kaart op mijn deur vier van de zeven dagen op rood, inmiddels staat ‘ie hele weken op groen en slechts heel af en toe op oranje of rood. Dan wordt er rekening met me gehouden. Ook op school gebruikte ik de kaarten, net als toen ik weer even bij mijn moeder ging wonen. Het was een hele fijne oplossing en inmiddels gaat het een stuk beter tussen mij en mijn moeder."

Nog maar zelden agressief

Ook in zijn contact met de ggz heeft Ryan de kaarten op tafel liggen. "Daar kan het weleens over gevoelige onderwerpen gaan. En als ik bijvoorbeeld mijn dag niet heb en ze vragen teveel van me en ik wil even tot mezelf komen, dan kan ik de kaarten ook inzetten. Als ik hem op rood schuif en wegloop, dan is dat allemaal goed. Als ik dan later terugkom kan de kaart weer op groen. Iedereen houdt er een beetje rekening mee. Ik word dankzij de kaarten nog maar heel zelden agressief. Als ik mezelf boos voel worden gaat de kaart onmiddellijk op rood, want ik kan nog weleens uit de bocht schieten."